 |
2 Distelachtigen: Cirsium Vederdistel / Carduus Distel |
In de
volksmond duiden wij met de naam distel allerlei planten aan, die zich
kenmerken door stekels op stengels, bladeren en bloemdelen. De meeste
van hen behoren tot de familie van de Composieten: de
Samengesteldbloemigen; maar ook in andere families treft men ze aan,
zoals de Kruisdistel (Erynchium) bij de Schermbloemige. Plantkundigen
vangen al deze soorten in de naam distelachtigen. De planten
hebben tweeslachtige buisbloemen op een hoofdje. Zij zijn tweejarig: op een
rozet in het eerste jaar groeit in het tweede jaar de bloemsteel. De
gemiddelde drachtwaarde is N/P 3. De Akkerdistel is veel rijker.
Van de ongeveer 10 geslachten zijn het geslacht Distel (Carduus L.) en
het geslacht Vederdistel (Cirsium) de belangrijkste.
Van
het geslacht Carduus is de Nederlandse naam Distel.
Hij stamt uit de familie van de Composieten en telt wel tachtig soorten,
die vooral uit het middellandse zee gebied afkomstig zijn. Van de planten zijn
zowel de bloemen alsook de bladeren en de stengels bijzonder stekelig.
De plant heeft 2-slachtige buisbloemen, ingeplant in het hoofdje. De
kleur is doorgaans rood of paars, soms ook lila of wit. De vruchtpluim
heeft vuilwitte haren, die licht getand zijn; in het centrum zijn zij vergroeid
tot een ring. In onze flora komen de Langstekelige-, de Knikkende- en de
Kruldistel voor.
Op de foto: Een stekelige Carduus-soort uit Sicilië. //
Mariadistel Carduus Silybum marianum; als vele van dit geslacht
is hij een goede bekende uit de medische wereld; de witte strepen op de
schutbladen zouden door de tranen van Maria veroorzaakt zijn. //
de Zilverdistel Carduus Carlina acaulis; heeft een witte rand van
schutbladen; ook deze is sinds de oudheid als medische plant
gebruikt. // Tenslotte de vruchtpluim van de Kruldistel Carduus
crispus; de pluim breekt snel af en speelt geen rol bij de
verspreiding van de vrucht; door de stekelige voet blijft deze kleven
aan de haren van een passerend dier en wordt aldus verspreid.
Van het geslacht
Cirsium is de Nederlandse naam Vederdistel. Deze behoort ook tot de
familie van de Composieten en telt 200 soorten, afkomstig uit het
Noordelijk halfrond. De planten zijn minder stekelig dan die van de
Carduus-soorten en de stekels bevinden zich voornamelijk op de
bloemdelen. De vruchtpluim bestaat uit enkele rijen van geveerde haren,
een onderscheidende eigenschap t.o.v. de Distel ss; het geslacht dankt
hieraan zijn Nederlandse naam en is ook in ons land rijk
vertegenwoordigd. Voorbeelden zijn de Speerdistel (Cirsium
vulgare) foto rechts ; een
forse plant op een rozet van een meter; de plant heeft ook stekels op
het blad; de rood- tot lilapaarse buisbloemen zijn wel 3 cm groot op de
buikflesvormige bloem. Het plaatje links toont een veldje Kale
jonkers (Cirsium palustre).
Een bijzonder
plaats neemt de Akkerdistel
(Cirsium arvense) in, die onze bijen een hoofddracht
biedt.
De
Akkerdistel kwam al ver vóór het begin van onze jaartelling in
Europa en Azië voor; in de 17e eeuw namen kolonisten haar mee
naar Amerika en Canada, als verstekeling tussen de landbouwzaden.
Sindsdien is zij mondiaal het meest verspreide en tevens meest gevreesde
“onkruid”. Omdat de plant uitgestrekte kolonies vormt, die nauwelijks
kunnen worden uitgeroeid, brengt zij de telers van landbouwproducten
en houders van weidegronden tot wanhoop; voor de imker en zijn bijen
evenwel is zij een rijke bron van nectar en pollen. drachtwaarde
N/P 5.
De planten van
de Akkerdistel zijn over het algemeen tweehuizig: dat wil
zeggen, dat zij ofwel alleen mannelijke bloemen hebben ofwel alleen
vrouwelijke. De
vrouwelijke bloemen leveren overvloedige nectar en hebben een lichtzoete
geur. De mannelijke bloemen leveren rijkelijk pollen en worden door
vele pollenetende insecten bezocht.
Op cultuurgronden kan de Akkerdistel al gauw tot een ernstige reductie
van de opbrengst leiden. De
meeste landen proberen middels wetgeving verspreiding tegen te gaan.
Om tot een goede determinatie van de vele distelachtigen te komen kan de site www.yavannah.nl met zijn beschrijvende foto's zeer behulpzaam zijn.
